| Iamque Palatinæ summam Proca gentis habebat. |
| Rege sub hoc Pomona fuit, qua nulla Latinas |
| inter hamadryadas coluit sollertius hortos, |
| 625 | nec fuit arborei studiosior altera fetus; |
| unde tenet nomen. Non silvas illa nec amnes, |
| rus amat et ramos felicia poma ferentes. |
| Nec iaculo gravis est, sed adunca dextera falce, |
| qua modo luxuriem premit et spatiantia contra |
| 630 | bracchia compescit, fisso modo cortice lignum |
| inserit et sucos alieno præstat alumno. |
| Nec sentire sitim patitur, bibulæque recurvas |
| radicis fibras labentibus irrigat undis. |
| Hic amor, hoc studium; veneris quoque nulla cupido est. |
| 635 | Vim tamen agrestum metuens pomaria claudit |
| intus, et accessus prohibet refugitque viriles. |
| Quid non et Satyri, saltatibus apta iuventus, |
| fecere et pinu præcincti cornua Panes, |
| Silvanusque, suis semper iuvenilior annis, |
| 640 | quique deus fures vel falce vel inguine terret, |
| ut poterentur ea? Sed enim superabat amando |
| hos quoque Vertumnus, neque erat felicior illis. |
| O quotiens habitu duri messoris aristas |
| corbe tulit verique fuit messoris imago! |
| 645 | Tempora sæpe gerens fæno religata recenti |
| desectum poterat gramen versasse videri; |
| sæpe manu stimulos rigida portabat, ut illum |
| iurares fessos modo disiunxisse iuvencos; |
| falce data frondator erat vitisque putator; |
| 650 | induerat scalas, lecturum poma putares; |
| miles erat gladio, piscator harundine sumpta; |
| denique per multas aditum sibi sæpe figuras |
| repperit, ut caperet spectatæ gaudia formæ. |
| Ille etiam picta redimitus tempora mitra, |
| 655 | innitens baculo, positis per tempora canis, |
| adsimulavit anum cultosque intravit in hortos, |
| pomaque mirata est. «Tanto» que «potentior!» inquit, |
| pluraque laudatæ dedit oscula, qualia numquam |
| vera dedisset anus, glæbaque incurva resedit |
| 660 | suspiciens pandos autumni pondere ramos. |
| Ulmus erat contra speciosa nitentibus uvis: |
| quam socia postquam pariter cum vite probavit, |
| «At si staret» ait «cælebs sine palmite truncus, |
| nil præter frondes, quare peteretur, haberet; |
| 665 | hæc quoque, quæ iuncta vitis requiescit in ulmo, |
| si non nupta foret, terræ adclinata iaceret. |
| Tu tamen exemplo non tangeris arboris huius, |
| concubitusque fugis nec te coniungere curas. |
| Atque utinam velles! Helene non pluribus esset |
| 670 | sollicitata procis, nec quæ Lapitheïa movit |
| prœlia, nec coniunx timidi aut audacis Ulixei. |
| Nunc quoque, cum fugias averserisque petentes, |
| mille viri cupiunt et semideique deique |
| et quæcumque tenent Albanos numina montes. |
| 675 | Sed tu, si sapies, si te bene iungere anumque |
| hanc audire voles, quæ te plus omnibus illis, |
| plus, quam credis, amo, vulgares reïce tædas |
| Vertumnumque tori socium tibi selige! Pro quo |
| me quoque pignus habe: neque enim sibi notior ille est, |
| 680 | quam mihi. Nec passim toto vagus errat in orbe, |
| nec loca magna colit, nec, uti pars magna procorum, |
| quas modo vidit, amat: tu primus et ultimus illi |
| ardor eris, solique suos tibi devovet annos. |
| Adde, quod est iuvenis, quod naturale decoris |
| 685 | munus habet formasque apte fingetur in omnes |
| et, quod erit iussus, iubeas licet omnia, fiet. |
| Quid, quod amatis idem? quod, quæ tibi poma coluntur, |
| primus habet lætaque tenet tua munera dextra? |
| Sed neque iam fetus desiderat arbore demptos |
| 690 | nec, quas hortus alit, cum sucis mitibus herbas, |
| nec quicquam nisi te. Miserere ardentis, et ipsum, |
| quod petit, ore meo præsentem crede precari; |
| ultoresque deos et pectora dura perosam |
| Idalien memoremque time Rhamnusidis iram! |
| 695 | Quoque magis timeas (etenim mihi multa vetustas |
| scire dedit) referam tota notissima Cypro |
| facta, quibus flecti facile et mitescere possis. |
| Viderat a veteris generosam sanguine Teucri |
| Iphis Anaxareten, humili de stirpe creatus; |
| 700 | viderat et totis perceperat ossibus æstum, |
| luctatusque diu, postquam ratione furorem |
| vincere non potuit, supplex ad limina venit: |
| et modo nutrici miserum confessus amorem, |
| ne sibi dura foret, per spes oravit alumnæ, |
| 705 | et modo de multis blanditus cuique ministris |
| sollicita petiit propensum voce favorem; |
| sæpe ferenda dedit blandis sua verba tabellis, |
| interdum madidas lacrimarum rore coronas |
| postibus intendit, posuitque in limine duro |
| 710 | molle latus tristisque seræ convicia fecit. |
| Sævior illa freto surgente cadentibus Hædis, |
| durior et ferro, quod Noricus excoquit ignis, |
| et saxo, quod adhuc vivum radice tenetur, |
| spernit et inridet, factisque inmitibus addit |
| 715 | verba superba ferox et spe quoque fraudat amantem. |
| Non tulit impatiens longi tormenta doloris |
| Iphis, et ante fores hæc verba novissima dixit: |
| “Vincis, Anaxarete, neque erunt tibi tædia tandem |
| ulla ferenda mei. Lætos molire triumphos |
| 720 | et Pæana voca nitidaque incingere lauru. |
| Vincis enim, moriorque libens. Age, ferrea, gaude! |
| Certe aliquid laudare mei cogeris, eritque |
| quo tibi sim gratus, meritumque fatebere nostrum. |
| Non tamen ante tui curam cessisse memento |
| 725 | quam vitam, geminaque simul mihi luce carendum. |
| Nec tibi fama mei ventura est nuntia leti; |
| ipse ego, ne dubites, adero præsensque videbor, |
| corpore ut exanimi crudelia lumina pascas. |
| Si tamen, o superi, mortalia facta videtis, |
| 730 | este mei memores (nihil ultra lingua precari |
| sustinet) et longo facite ut narremur in ævo, |
| et, quæ dempsistis vitæ, date tempora famæ!” |
| Dixit, et ad postes ornatos sæpe coronis |
| umentes oculos et pallida bracchia tollens, |
| 735 | cum foribus laquei religaret vincula summis, |
| “Hæc tibi serta placent, crudelis et inpia?” dixit, |
| inseruitque caput, sed tum quoque versus ad illam, |
| atque onus infelix elisa fauce pependit. |
| Icta pedum motu trepidantem et multa gementem |
| 740 | visa dedisse sonum est adapertaque ianua factum |
| prodidit. Exclamant famuli frustraque levatum |
| (nam pater occiderat) referunt ad limina matris. |
| Accipit illa sinu, complexaque frigida nati |
| membra sui, postquam miserorum verba parentum |
| 745 | edidit et matrum miserarum facta peregit, |
| funera ducebat mediam lacrimosa per urbem |
| luridaque arsuro portabat membra feretro. |
| Forte viæ vicina domus, qua flebilis ibat |
| pompa, fuit; duræque sonus plangoris ad aures |
| 750 | venit Anaxaretes, quam iam deus ultor agebat. |
| Mota tamen, “Videamus” ait “miserabile funus” |
| et patulis iniit tectum sublime fenestris. |
| Vixque bene inpositum lecto prospexerat Iphin, |
| deriguere oculi, calidusque e corpore sanguis |
| 755 | inducto pallore fugit, conataque retro |
| ferre pedes hæsit; conata avertere vultus, |
| hoc quoque non potuit, paulatimque occupat artus, |
| quod fuit in duro iam pridem pectore, saxum. |
| Neve ea ficta putes, dominæ sub imagine signum |
| 760 | servat adhuc Salamis: Veneris quoque nomine templum |
| prospicientis habet. Quorum memor, o mea, lentos |
| pone, precor, fastus et amanti iungere, nymphe. |
| Sic tibi nec vernum nascentia frigus adurat |
| poma, nec excutiant rapidi florentia venti!» |
| 765 | Hæc ubi nequiquam formæ deus apta senili |
| edidit, in iuvenem rediit, et anilia demit |
| instrumenta sibi talisque apparuit illi, |
| qualis ubi oppositas nitidissima solis imago |
| evicit nubes nullaque obstante reluxit. |
| 770 | Vimque parat, sed vi non est opus, inque figura |
| capta dei nymphe est et mutua vulnera sensit. |
